Minggu, 30 November 2014

KESINGKUR

Sobat,
dhadhamu kang wis aking
jantungmu kang wis gosong
atimu kang wis arang kranjang
soroting mripatmu wis suwung
uripmu tansah diburu kasepen
kumampul ing pangarep-arep,
ambyar….

Bedhil gagaraning nyawamu jaman perang
Putung mung kari crita
Tinulis ing kertas lungset
wis angel diwaca
jenengmu kasaput ing jaman semrawut
Kowe kesingkur.
Kebulet ing gubelaning kadhuhkitan
Kumambang baita tanpa nakhoda

Sobat, kowe mung kari crita


DOLANAN

Urip kaya lagi dolanan
Ana menang, ana kalah
Ana bungah, ana susah
Nanging saiki donya sarwa kuwalik
Dolanan kaya lagi urip
Ora perlu nyambut gawe
Dolanan wae rak wis cukup kanggo urip?
Dolanan nomer, dolanan kertu
Dolanan ukum, dolanan jabatan
Apa maneh? Sapa sing ngerti?
Iki lagi dolanan lho!



SUGENG NDALU

Sugeng ndalu nimas
Kepareng ngaras rikma mawi asmara
Mugia dados dongeng ingkang muspra
Awit sedaya sampun kalajeng kula sambati
Supados ndika kersa mirsani
Raga rapuh menika taksih nggadhahi
Piyandel…ingkang mawa rukmi
Arupi parasapa ingkang mboten sumilak ing janji
Sinaosa kedah kapidara, kula dhepani
Menawi kedah kula ayahi

Sugeng ndalu nimas
Kula pungkasi reroncene menika
Kanthi atur prasaja
Ingkang namung ngegla tanpa busana

Minangka bukti tresna kula dhateng ndika


CRITAMU


Nalika pisanan sliramu crita
Dakrungokake kanthi permati
Dakrewangi golek solusi
Nalika kapindho sliramu crita
Dakjinglengi siji mbaka siji
Daknasehati, daksemangati
Nalika ketelu sliramu crita
Kok panggah kaya wingi uni?
Solusiku kae ora kokreken
Pituturku kae ora kokrewes
Apa merga akeh sing kandha
Jarene tresna iku wuta??
Nalika kapapat sliramu crita
Dakrungokake mlebu kuping tengen
metu kuping kiwa
Sliramu isih ajeg bae, Ah…marai aku bosen iki
Nalika kalima sliramu crita
Sakarepmu lah….
Prinsipe dhewe wis beda



Kamis, 27 November 2014

SAMUDANA

Lagi wae sedhan kinclong warna abang mbranang kuwi nggremet tekan prapatan, dumadakan ke­prungu pating gedebug sikile wong-wong menganggo klambi sarwa ireng. Kaping sepisan krungu swara jumedhuge tuge­lan kayu trembesi ditibakake ngalang-alangi playune sedhan. Wong-wong ku­wi banjur ndhondhogi kaca sedan kanthi kasar. Saking kagete, Pak Surasa sing ana njero mobil  ngerim ndadak. Raine pucet kaya kasatan getih. Durung ilang rasa kagete, wong-wong sing briga-brigi kuwi nyoba mecah kaca sedhan saka njaba.

Lagi wae Pak Surasa arep mbengok njaluk tulung, kedhisikan lambene wis dibungkem tangan kukuh sing kasil nyongkel lawang sedhane.  Lawang se­dhan dibukak kasar. Pak Surasa disendhal metu saka kemudhi banjur dilarak-larak ing petenge wengi. Swara jangkrik ke­pru­ngu maneh nututi sepine wengi ning­galake sedhan kinclong werna abang sing lawange isih menga.

Esuke Rebo bakul mie ayam kang arep kulak sayuran menyang pasar bengok-bengok nggugah tangga tang­gane, “Pak Surasa diculik…!!! Pak Surasa diculik…!!!” Ora nganti limang menit tangga teparone wis padha nglumpuk ana kono. Swarane gemrenggeng kaya tawon antri mlebu glodhogan. Kabeh padha kepengin ngertakne ana kedade­yan apa.

Pulisi padha teka mbatesi sedhan nganggo garis loreng kuning ireng, ngumpulake barang sing bisa dikumpul­ake karo nakoni wong-wong sing ana kono mbok menawa meruhi penculikan mau bengi. Sawise oleh titikan, pulisi banjur ngumpulake wong-wong ing ko­no saperlu dijaluki keterangan bab ilange Pak Surasa.

Jaya sumpel, Karso Cepuk, Pawira Singkat lan Rebo diunggahake pikep di­gawa menyang kantor pulisi.

“Piye mungguh panemumu ngenani sipate Pak Surasa kuwi?” pitakone intel menyang Karso Cepuk sawise tekan kan­tor.

“Ya nek kanggoku blak kotang bae, ora nyenengake. Atase wong neneka mestine duwe suba sita karo tangga te­paro. Apa dupeh dheweke sugih, omahe magrong-magrong, duwe sedhan terus isa sak karepe dhewe? Apa maneh wis bola-bali digiyarake ana TV regional ma­nawa dheweke dadi tersangka korupsi sawijining proyek. Nek wong sing wis cetha korupsi kaya Surasa kuwi  ora ndang diproses dening aparat, apa luput menawa ana wong liya sing mutusi dhe­we?”

Intel kuwi mandeng Karso Cepuk se­dhela banjur…….






YA BEN AKU RAPAPA

Omah cekli madhep ngetan. Pinggir lurung cilik, durung kambon aspal. Pager wesi ireng dikombinasi tembok rupa oranye. Sanajan mapane neng njero desa, cedhak tegal papringan, nanging latare wis dipaving. Rupa abang. Tanduran kembang kaya taman Sri Wedari. Ana kembang mawar, melathi air, sawer­nane anggrek saka Bandung, bogen­vile, sawernane semboja Jepang, tree­color, pulpen, lan eporbia. Wit rambutan rada dhuwur uga neng latar nga­rep. Cedhak kembang-kembang kuwi. Wit rambutan aceh kuwi ketoke wiwit metu pentile. Isih ijo-ijo. Cekake asri!
Mlebu njero kamar tamu ukuran 3 x 4 ing pojok kidul ana kembang ge­lombang cinta diseleh neng ndhuwur meja. Nambahi asrine kahanan. Ing tembok bujur sangkar kuwi pating can­thel pigura. Ana foto pribadhine sing duwe omah. Dipasang neng sisih wetan, rong pigora. Tembok sisih kidul ana gam­bar-gambar seni kayata, ludrug, Reyog Ponorogo, lan langen tayub. Gambar-gambar seni kuwi klebu aliran naturalis.

Tembok sisih kulon ana rong jenis . Sijine gambar vignyet memper wong wa­don nyuling. Kiwane ngono ana wayang kulit. Asli kulit sapi! Prabu Kresna kaa­dhep Abimanyu lan emban. Ing tengahe ana gunugan. Dene sisih elor, ana pigora telu mawa gambar wayang Bayu, Ano­man, lan Werkudara. Nitik anggone dhe­men nata barang seni lan kekembangan mau, nuduhake yen sing duwe omah ndu­­weni jiwa seni.
Lukisan ludrug sing dipasang neng tembok sisih kidul, ndhuwur jendhela, wis tau ditakokne Mas Aryo, kolektor seni lukis. Diregani Rp 3 juta. Nanging durung diwenehake. Ora merga eman,  nanging gambar kuwi sejatine ora duwe nilai seni sing dhuwur. Manut sing nglukis! Yagene ora diwenehake? Sajake sing duwe gambar mau durung butuh dhuwit! Gambar Langen Beksan sisi kiwane uga wis dinyang Mas Muhni Rp 2,5 juta, dhu­wite dicicil ping telu. Uga ora diweneh­ake. Kamangka yen nganti keprungu sing wedok, gambar-gambar kuwi mesthi wis diculake! Dhik Sumo, asli Ponorogo, ketoke iya kepranan karo lukisan Reyog sing dipajang sisih wetane gambar Lu­drug. Dhik Sumo wani ngedhukne dhuwit Rp 6 juta, jreng! Embuh kesengsem karo gambare, apa pancen kemlinthi saploke nyambut gawe neng Jakarta?
“Bisa uga merga ora ngerti seni, beke!” semantane Lik Ganjur, nalika krungu bab kuwi.
“Aja ngono, Lik,” kandhane Usman, sing duwe lukisan-lukisan kuwi ngendhoni.” Ngerti apa ora marang seni, ora masa­lah. Sing baku wis wani nganyang! Te­gese, sithik akeh ngregani seni lan seni­mane!”

Kuwi kandhane karo Lik Ganjur, abene. Sawetara minggu kepungkur. Nalika Lik Ganjur karo bojone ngeteri undangan. Awan, bakda Dhuhur, Pakdhe Jaenal teka. Sawise bage-binage banjur………

MUNG IRAH-IRAHAN

Sawijining sore, Prasojo mlebu toko kelontonge Pak Marno arep golek alteco kanggo nge­lem sepatune kang wis mangap-mangap. Ketemune dheweke malah ke­na semprot, dikrampyang sake­nyoh-kenyohe dening Bu Marno. Ndadak isih karo dituding-tuding ngan­ti kaya arep diculeg-culeg mripa
“Wong ora ngilo githok ki ya kowe, Pras. Bobotmu ki sepira kok arep ngesir Wulan. Mbok nyebut ta, Le…! Kowe kuwi mung anak kuli. Bapakmu, mbokmu ki uripe saka kebon ceng­kehku. Buruh ngundhuh, ngangkut, mepe lan nyortir cengkeh. Ning kok olehmu nranyak, wani-wanine kowe ngglandhang Wulan neng kebon ceng­keh wetan desa kok gawa ing eng­gon sepi. Arep kok apakake Wu­lan, hei?!!”
Omongan kang rasane pedhes, getir, pait, sepet, kecut campur adhuk dadi siji. Ora enak, nganti nyogrok te­lak. Prasojo kaya kethek ditulup. Ora mu­dheng marang omongane Bu Marno. Atine remuk rempu. Naluri kamanungsane kaya gugat-gugata. Ajining dhirine wis diidak-idak Bu Marno ing ngarepane wong akeh. Jer wektu iku wayah nedheng-nedhenge wong-wong padha blanja.
“Piala aja kok wales piala, Pras. Tandu­kana wong kang gawe piala kelawan asih tresna. Elinga, gawe pitenah marang wong becik-becik padha karo ngidoni awang-awang. Kang temahane bakal nyiprat ing raine dhewe,” panglipuring ati nuranine.
Prasojo malih blangkeman. Raine kan­del, nggedebel kadaya rasa isin kang ngum­puk-umpuk. Arep nglungani? Mengko dikira rumangsa nglakoni. Kamangka tena­ne ora. Huh. Salah tingkah! Ora ngira ba­bar pisan. Dumadakan, ing kahanan bi­ngung kudu tumindak kepriye mangkono mau, Prasojo weruh Wulan gidro nyedhak ibune karo kembeng-kembeng mripate. Wong-wong sing ana toko kono padha domblong.
“Ibu! Sampun ngendika ingkang mbo­ten-mboten ngaten. Prasojo menika ing­kang mitulungi kula. Dene ingkang badhe nggonjak kula wekdal nembe ngendhangi kebon cengkeh rikala Rebo sonten menika malah Rujoto. Tujunipun, Pras ingkang nem­be wangsul les saking sekolahanipun, nyumerepi kedadosan menika. Kula dipun tulungi saengga piyambakipun gelut kali­yan Rujoto. Mangga, samenika Rujoto dipun dhatengaken wonten ngriki. Dipun larah perkawisipun!”
Tanpa omong Bu Marno banjur sem­paret lunga. Raine abang ireng, mripate mecuntheng. Mlebu omah mburi, omah kang kanggo kulawarga lan kaya diuncala­ke, sedhela wae Bu Marno wis bali tekan ngarepe Wulan lan Prasojo maneh.
“Iki Rujoto!” ujare Bu Marno santak karo ngathung-ngathungake layang persis ing ngarep mripate Wulan. Sabanjure ing ngarep raine Prasojo kang saya kaya dibe­bingung pikire. Wulan kaya tugu. Nggeget untu. Ambegane diulu. Rasa lan nalare padu. Dahuru!
“Kowe ora usah neka-neka. Wingi Ru­jo­to minggat. Dheweke kisinan jalaran kalah gelut karo Prasojo, bedhes elek sing arep ngrusak kahormatanmu. Elinga, ko­we kuwi ndara putrine Rujoto, Wulan. Dhe­weke rumangsa duwe tanggung jawab marang keslametanmu. Nyoh, iki. Waca­nen layang sing ditinggal. Ayo, diwaca!”


Wulan gurawalan ngranggeh layang saka tangane ibune. Diwaca wekasane layang banjur……




PENGHADIRAN DALAM PROSESI SELAMATAN

       Dalam rangkaian selamatan, ada beberapa prosesi penting yang dilakukan oleh masyarakat. Yang saya berikan ini adalah orang yang menghadiri dalam prosesi selamatan.


     Selamatan Kelahiran Bayi
Prosesi gunting rambut
 Selamatan ini dilaksanakan untuk memperingati atau mensyukuri atas kelahiran bayi yang baru lahir. Acara ini biasa dihadiri oleh pihak keluarga laki-laki dan perempuan di rumah pihak perempuan. Selain dihadiri oleh kedua belah pihak keluarga, acara ini juga dihadiri oleh sesepuh desa dan para warga sekitarnya (laki-laki dan  perempuan). Sesepuh desa berperan sebagai pemimpin do’a. Kehadiran para warga selain untuk menghormati acara tersebut juga untuk mengeratkan tali silaturahmi.

     Selamatan Pernikahan
   Selamatan ini dilaksanakan untuk memperingati atau mensyukuri atas akan dilaksanakannya pernikahan supaya di berkahi. Selamatan ini biasa dihadiri oleh kerabat dekat mempelai wanita dan mempelai pria. Selain itu, acara ini juga dihadiri oleh para tetangga ( laki-laki) dan para sesepuh desa. Dalam acara ini, para tetangga yang hadir saling bertukar pendapat atau mengobrol dan di lanjutkan berdo’a bersama yang dipimpin oleh sesepuh desa atau Kyai. Acara ini biasanya dilakukan sampai larut malam (melekan).

     Selamatan Kematian
   Selamatan ini dilaksanakan untuk mendo’akan orang yang telah meninggal dunia. Acara ini dihadiri oleh sanak saudara keluarga yang ditinggalkan dan para warga untuk mendo’akan orang yang meninggal dunia dan mendo’akan keluarga yang ditinggalkan supaya diberi kesabaran dan ketabahan. Acara ini juga dilaksanakam satu hari dua kali pada sore hari yang dihadiri oleh para wanita dan malam hari yang dihadiri oleh para pria.

Rabu, 26 November 2014

TRADISI KABUMI ATAU SEDEKAH BUMI DI DESA KALIOMBO JEPARA


Tradisi Sedekah Bumi

Hiburan wayang kulit
Desa Kaliombo Kecamatan Pecangaan Kabupaten Jepara, setiap tahunnya mengadakan tradisi Kabumi atau orang banyak menyebutnya “Sedekah Bumi“ . Tradisi yang setahun sekali ini di laksanakan pada bulan muharram(syura), diperingati dan melibatkan warga seluruh desa ini sudah ada sejak ratusan tahun yang lalu dan terus dilestarikan sampai sekarang. Pelaksanaan tradisi sedekah bumi biasanya diladakan di Balai Desa. Warga masyarakat berkumpul bersama dan membawa makanan sendiri-sendiri untuk di do’akan bersama-sama yang dipimpin oleh Modin. Setelah dido’akan warga menyantap  makanananya sendiri-sendiri secara bersama-sama. Pada malam harinya terdapat hiburan berupa kethoprak atau wayang kulit semalam suntuk.


Pelaku Tradisi Sedekah Bumi

          Dalam tradisi sedekah bumi ini yang berperan langsung ialah warga masyarakat yang berprofesi sebagai petani karena mereka yang sudah diberi kesuksesan dalam bercocok tanam  (panen yang melimpah), tidak hanya para petani saja, para warga lainpun juga bisa berperan dalam acara tersebut, tujuannya yaitu saling mempererat tali persaudaraan. Mereka berkumpul di Balai Desa untuk melaksanakan awal acara sedekah bumi bersama warga lainya yaitu makan bersama selametan.


Peralatan Tradisi Sedekah Bumi

Acara ngetokake di Balai Desa
          Peralatan atau uborampe yang terdapat dalam tradisi sedekah bumi seperti nasi dan lauk pauknya(dekem atau ingkung dan jajan pasar) yang dibawa oleh masing-masing warga masyarakat yang biasa disebut Ngetokake.


Tata Cara Pelaksanaan Tradisi Sedekah Bumi

          Bentuk sedekah bumi di Desa Kaliombo yaitu Selametan. Setiap warga bersama-sama datang ke Balai Desa membawa makanan untuk di do’akan oleh Modin yang kemudian dimakan bersama oleh warga masyarakat Desa Kaliombo. Puncak acara sedekah bumi itu sendiri saat malam hari yaitu adanya hiburan untuk para warga  seperti kethoprak atau wayang kulit. Semua warga berkumpul menjadi satu untuk menyaksikan hiburan kethoprak maupun wayang kulit yang diselenggarakan oleh warga dengan cara iuran antar warga.


Simbol Atau Makna Yang Terdapat Dalam Pelaksanaan Tradisi Sedekah Bumi

          Karena Tradisi sedekah bumi merupakan warisan para leluhur, mereka tetap menerima dan menjalankan dengan sukahati. Sebagai simbol atau wujud kerukunan bersama para warga mengumpulkan  nasi selamatan yang dibawa dari rumah masing-masing itu seterusnya dikumpulkan dibalai desa untuk di do’akan oleh Modin kemudian dimakan bersama oleh para warga.
  •  Dekem/ingkung, mempunya arti: untuk menghormati para leluhur.
  • Jajan pasar, mempunya arti: gotong-royong dan mempereratkan tali persaudaraan.
  • Tumpeng, mempunyai arti: lambang pengharapan kepada Tuhan berupa keselamatan, rezki, kesehatan, dan lainnya.